Tartışma kültürünün öneminin büyük olduğu Yahudi kültüründe “Bu gece neden diğer gecelerden farklıdır?” sorusunun cevabı çocuklara Pesah’ı anlatmak kadar birçok ailenin geçen bir yıl içerisinde yaşananları Seder sofrasında tartışması için ortam yaratma amacı da taşır. Bu yıl Pesah bayramı 7 Ekim’de Hamas’ın gerçekleştirdiği saldırıların ardından başlayan İsrail’in kolektif cezalandırma ve etnik temizlik politikalarının tüm şiddetiyle sürdüğü ve bu yüzden Uluslararası Adalet Divanı’nda soykırım yapmak ile yargılandığı, açlığı milyonlarca Filistinliye karşı silah olarak kullandığı, on binlerce Filistinlinin hava saldırıları sonucu yıkılan binaların altında can verdiği ya da kalıcı olarak sakat kaldığı, yüzlerce İsrailli rehinenin evlerindeki Seder sofrasından çok uzakta tutsak tutulurken İsrail devletinin rehine anlaşmasını sağlamak yerine Haniye’nin çocuklarına ve torunlarına suikast düzenlendiği, hatta rehinelerin İsrail ordusunun düzenlediği saldırılarda hayatlarını kaybettiği bir gerçekliğin gölgesinde gerçekleşiyor.
Her karanlık dönemde var olan aydınlık umudu bu yıl bir arada yaşamı savunmak için dünyanın her tarafında Freedom for All Seder ismiyle düzenlenen sofralarda yeşeriyor. Bu Pesah’ın diğer Pesah bayramlarından farklı olduğunu ifade eden Na’amod, IfNotNow, Freedom4All Zurich Group, Laboratorio Ebraico Antirazzista, Jews for Racial and Economic Justice ve All That’s Left isimli gruplar bir araya gelip alternatif bir agada olan Freedom For All Seder Haggah’yı yayımlarken, Jewish Voice for Peace isimli ABD’li grup “exodus from zionizm (siyonizmden çıkış)” alt başlıklı alternatif bir agada yayımladı.
Bu Pesah diğer Pesah bayramlarından farklı, ancak İsrail devletinin savaş politikalarının eleştirilmesi sadece bu Pesah’a özgü değil. Seder masalarının ünlü tekelerlemelerinden olan Had Gadya, 1989 yılında İsrailli müzisyen Chava Alberstein tarafından savaş karşıtı bir şarkıya dönüştürülüyor.
Aramice ve İbranice sözlerin yer aldığı tekerlemeyi duyan milliyetçi kesimi coşturabilecek olan şarkının sonunda dinleyicileri bir sürpriz beklliyor. İsrail’in Filistin’de yürüttüğü saldırgan politikalara dikkat çeken Alberstein adeta Holokost’tan kurtulan bir halkın İsrail devleti hegemonyası altında yaşadığı dönüşüme geleneksel tekerlemede yaptığı değişiklikle dikkat çekiyor:
Eskiden bir çocuktum ve huzurlu bir koyun
Bugün ben bir kaplan ve yırtıcı bir kurdum.
1947 yılında Polonya’da Hebraized ismiyle doğan ve küçük yaşta İsrail’e taşındıktan sonra Chava ismini alan Alberstein’in altmıştan fazla albümü bulunuyor. Dört yaşında İsrail’e taşınan müzisyenin şarkıları İbranice, İngilizce ve Yidiş dillerinde. Alberstein, müzisyen kimliğinin yanısıra insan hakları ve Arap-İsrail barışı için verdiği mücadelelerle de biliniyor. Müzisyen, Yidiş’in devamlılığı için de çabasını şarkılarında hayata geçiriyor.
Had Gadya şarkısının yayınlandığı dönem Filistin halkının üzerindeki baskı her zamanki gibi yoğundu, yüzleşilemeyen Sabra ve Şatilla katliamın etkisi ve İsrail ordusunun Lübnan’daki varlığı sürmekteydi. Şarkının devlet radyosunda çalınması ilk etapta yasaklansa da kamuoyu baskısıyla birlikte yasak kısa bir süre sonra kalkmıştı. Alberstein 80’li yılların modern enstrümental düzenlemeleri eşliğinde dinleyicilere şöyle seslenmişti:
Neden bu geleneksel şarkıyı söylüyorsunuz?
Henüz bahar gelmedi ve Pesah da gelmedi.
Peki senin için ne değişti? Ne mi değişti?
Bu yıl değiştim.
Diğer tüm gecelerde dört soru sorarım, ama bu gece bir sorum daha var:
Bu döngü daha ne kadar sürecek?
Şiddet döngüsü daha ne kadar sürecek?
Kovalanan ve kovalayan
Dövülen ve döven
Tüm bu çılgınlık ne zaman sona erecek?
Eskiden bir çocuktum ve huzurlu bir koyun
Bugün bir kaplan ve yırtıcı bir kurdum.
Eskiden bir güvercindim ve eskiden bir geyiktim,
Bugün artık kim olduğumu bilmiyorum.
Pesah agadası, baskı altında ezilen halkların ilelebet bu durumda kalmayacaklarını bilen binlerce hikâyeden ve insanlığın kırılmaz umudunun simgelerinden biri olarak Yahudilerin açlıktan ve zorluktan özgürlüğe ulaştığı meşakatli yolu anmamızı sağlarken hepimiz özgür olmadan kimsenin özgür olamayacağını da hatırlatıyor. İsrail hükümetinin insandışılaştırma politikalarına karşı Tel Aviv’de ‘Filistinlilerin yaşamı değerlidir’’ sloganının yer aldığı savaş karşıtı gösteriler düzenleniyor, üniversiteler ateşkes ve Filistinlilere özgürlük talebiyle kipalı ve keffiyeli öğrenciler tarafından birlikte işgal ediliyor, tüm dünyada insanlar, firavun ve düzeninin bir gün mutlaka yıkılacağını, adaletin eninde sonunda galip geleceğini bildiği için sokaklara çıkmaya devam ediyor.
Kapakta yer alan illüstrasyon Elicia Epstein ( @baby__salad) tarafından yapılmıştır ve Freedom For All Seder Aggadah’da yer alan bir görselin çeşitlemesidir.
Tartışma kültürünün öneminin büyük olduğu Yahudi kültüründe “Bu gece neden diğer gecelerden farklıdır?” sorusunun cevabı çocuklara Pesah’ı anlatmak kadar birçok ailenin geçen bir yıl içerisinde yaşananları Seder sofrasında tartışması için ortam yaratma amacı da taşır. Bu yıl Pesah bayramı 7 Ekim’de Hamas’ın gerçekleştirdiği saldırıların ardından başlayan İsrail’in kolektif cezalandırma ve etnik temizlik politikalarının tüm şiddetiyle sürdüğü ve bu yüzden Uluslararası Adalet Divanı’nda soykırım yapmak ile yargılandığı, açlığı milyonlarca Filistinliye karşı silah olarak kullandığı, on binlerce Filistinlinin hava saldırıları sonucu yıkılan binaların altında can verdiği ya da kalıcı olarak sakat kaldığı, yüzlerce İsrailli rehinenin evlerindeki Seder sofrasından çok uzakta tutsak tutulurken İsrail devletinin rehine anlaşmasını sağlamak yerine Haniye’nin çocuklarına ve torunlarına suikast düzenlendiği, hatta rehinelerin İsrail ordusunun düzenlediği saldırılarda hayatlarını kaybettiği bir gerçekliğin gölgesinde gerçekleşiyor.
Her karanlık dönemde var olan aydınlık umudu bu yıl bir arada yaşamı savunmak için dünyanın her tarafında Freedom for All Seder ismiyle düzenlenen sofralarda yeşeriyor. Bu Pesah’ın diğer Pesah bayramlarından farklı olduğunu ifade eden Na’amod, IfNotNow, Freedom4All Zurich Group, Laboratorio Ebraico Antirazzista, Jews for Racial and Economic Justice ve All That’s Left isimli gruplar bir araya gelip alternatif bir agada olan Freedom For All Seder Haggah’yı yayımlarken, Jewish Voice for Peace isimli ABD’li grup “exodus from zionizm (siyonizmden çıkış)” alt başlıklı alternatif bir agada yayımladı.
Bu Pesah diğer Pesah bayramlarından farklı, ancak İsrail devletinin savaş politikalarının eleştirilmesi sadece bu Pesah’a özgü değil. Seder masalarının ünlü tekelerlemelerinden olan Had Gadya, 1989 yılında İsrailli müzisyen Chava Alberstein tarafından savaş karşıtı bir şarkıya dönüştürülüyor.
Aramice ve İbranice sözlerin yer aldığı tekerlemeyi duyan milliyetçi kesimi coşturabilecek olan şarkının sonunda dinleyicileri bir sürpriz beklliyor. İsrail’in Filistin’de yürüttüğü saldırgan politikalara dikkat çeken Alberstein adeta Holokost’tan kurtulan bir halkın İsrail devleti hegemonyası altında yaşadığı dönüşüme geleneksel tekerlemede yaptığı değişiklikle dikkat çekiyor:
Eskiden bir çocuktum ve huzurlu bir koyun
Bugün ben bir kaplan ve yırtıcı bir kurdum.
1947 yılında Polonya’da Hebraized ismiyle doğan ve küçük yaşta İsrail’e taşındıktan sonra Chava ismini alan Alberstein’in altmıştan fazla albümü bulunuyor. Dört yaşında İsrail’e taşınan müzisyenin şarkıları İbranice, İngilizce ve Yidiş dillerinde. Alberstein, müzisyen kimliğinin yanısıra insan hakları ve Arap-İsrail barışı için verdiği mücadelelerle de biliniyor. Müzisyen, Yidiş’in devamlılığı için de çabasını şarkılarında hayata geçiriyor.
Had Gadya şarkısının yayınlandığı dönem Filistin halkının üzerindeki baskı her zamanki gibi yoğundu, yüzleşilemeyen Sabra ve Şatilla katliamın etkisi ve İsrail ordusunun Lübnan’daki varlığı sürmekteydi. Şarkının devlet radyosunda çalınması ilk etapta yasaklansa da kamuoyu baskısıyla birlikte yasak kısa bir süre sonra kalkmıştı. Alberstein 80’li yılların modern enstrümental düzenlemeleri eşliğinde dinleyicilere şöyle seslenmişti:
Neden bu geleneksel şarkıyı söylüyorsunuz?
Henüz bahar gelmedi ve Pesah da gelmedi.
Peki senin için ne değişti? Ne mi değişti?
Bu yıl değiştim.
Diğer tüm gecelerde dört soru sorarım, ama bu gece bir sorum daha var:
Bu döngü daha ne kadar sürecek?
Şiddet döngüsü daha ne kadar sürecek?
Kovalanan ve kovalayan
Dövülen ve döven
Tüm bu çılgınlık ne zaman sona erecek?
Eskiden bir çocuktum ve huzurlu bir koyun
Bugün bir kaplan ve yırtıcı bir kurdum.
Eskiden bir güvercindim ve eskiden bir geyiktim,
Bugün artık kim olduğumu bilmiyorum.
Pesah agadası, baskı altında ezilen halkların ilelebet bu durumda kalmayacaklarını bilen binlerce hikâyeden ve insanlığın kırılmaz umudunun simgelerinden biri olarak Yahudilerin açlıktan ve zorluktan özgürlüğe ulaştığı meşakatli yolu anmamızı sağlarken hepimiz özgür olmadan kimsenin özgür olamayacağını da hatırlatıyor. İsrail hükümetinin insandışılaştırma politikalarına karşı Tel Aviv’de ‘Filistinlilerin yaşamı değerlidir’’ sloganının yer aldığı savaş karşıtı gösteriler düzenleniyor, üniversiteler ateşkes ve Filistinlilere özgürlük talebiyle kipalı ve keffiyeli öğrenciler tarafından birlikte işgal ediliyor, tüm dünyada insanlar, firavun ve düzeninin bir gün mutlaka yıkılacağını, adaletin eninde sonunda galip geleceğini bildiği için sokaklara çıkmaya devam ediyor.
Kapakta yer alan illüstrasyon Elicia Epstein ( @baby__salad) tarafından yapılmıştır ve Freedom For All Seder Aggadah’da yer alan bir görselin çeşitlemesidir.
Paylaş: